Kader Nedir?

Kur’an’da anlamı tahrif edilenlerde birisi de kaderdir. İnşallah Kur’an’a bakarak kaderin ne olduğuna bakacağız. Kur’an’da kader kelimesi 132 defa geçer. Kader, gücü yetmek ve ölçü koymak anlamına gelir. (Hans Wehr 4th ed., page 873) Kur’an’da genellikle kadir anlamında kullanılır. Yani gücü yetmek.  Ölçü koymak anlamına sahip olan ayetlere inceleyeceğiz. Bizim bildiğimiz gibi kader anlayışı var mı?

•13:8-Allah, her dişinin neye gebe olduğunu, rahimlerin neyi azalttığını ve neyi artırdığını bilir. O'nun katında her şey koyduğu düzene göre işlemektedir.

•13:17-Gökten su indirdi. Dereler kendi ölçüsünce çağlayıp aktı. Akıntı, üste çıkan köpüğü taşıyıp götürür. Buna benzer bir köpük de değerli maden* elde etmek için veya faydalanmak için ateşte eritilen madenlerin üzerinde de oluşur. İşte Allah hakk ve batıla böyle örnek verir. Köpük yok olup gider. İnsana fayda veren şey ise kalıcı olur. İşte Allah böyle örnek verir.

•23:18-Gökten ölçüyle su indirdik. Ve onu yeryüzünde yerleştirdik. Kuşkusuz Biz, onu gidermeye de gücü yetenleriz.

•25:2-O ki, göklerin ve yerin egemenliği yalnızca O'na aittir. Ve O, çocuk edinmemiştir. Egemenlikte O'nun ortağı yoktur. Her şeyi yaratan, işleyiş ve varoluş yasalarını belirleyen O'dur.

•43:11-O, bir ölçüye göre gökten su indirendir. Sonra, onunla ölü bir beldeyi canlandırdık. İşte siz de böyle yeniden diriltileceksiniz.

 

Yukarıdaki ayetlere baktığımız zaman kaderin doğa yasaları için kullandığını görürüz. Kur’an hiçbir yerde insanın yaptığı icraatlar için kader kelimesini kullanmıyor. Ancak insanın doğum-ölüm, insanın çocuğu olup-olmaması ve çocuğun cinsiyeti Allah tarafından belirlenir. Doğum-ölüm ile ilgili şöyle bir şey var: Eğer biz tıp bilgimizi artırırsak ve bilime önem verirsek, Allah bizim ömrümüzü uzun yapar. (8:53) Mesela ABD’de ortalama insan ömrü 78 yıldır. Afganistan’da ortalama insan ömrü 64 yıldır. Şimdi Allah, ABD’dekilere torpil mi geçiyor? Hayır. Onlar kendilerini değiştirdiler, Allah’ta onlara verdiği nimeti değiştirdi. (8:53) 8:53 ayeti çok önemli, kaderle ile ilgili sorularımıza cevap veriyor.

 

•42:49-Göklerin ve yerin yönetimi ALLAH'ındır. Dilediğini yaratır. Dilediğine dişiler, dilediğine de erkekler verir.

•42:50-Yahut hem erkek hem dişi olarak çift verir. Dilediğini de kısır yapar. O Bilendir, her şeye gücü yetendir.

•3:145-ALLAH'ın izni olmadan hiç kimse ölemez. Ölümün belirlenmiş bir süresi var. Kim dünya nimetini isterse ona ondan veririz, kim ahiret nimetini isterse ona da ondan veririz. Şükredenleri ödüllendireceğiz.

 

İnsanın kaç çocuğu olacağını kendisi belirliyor. Kur’an çok çocuk yapmayı eleştiriyor. Eğer kaç çocuk yapacağımızı Allah belirleseydi, eleştirmezdi.

•102:1-Çoğaltma yarışı sizi aldattı.

•57:20-Bilesiniz ki dünya hayatı bir oyun, eğlence, süs, aranızda övünme, para ve çocuk çoğaltma yarışından ibarettir. Bu, inkarcıların hoşuna giden bir bitkiyi yetiştiren bir yağmura benzer. Ne var ki daha sonra o bitki kurur, sararır ve sonunda çerçöp olur. Ahirette ise Allah'tan çetin bir azap, bir bağışlanma ve hoşnutluk vardır. Dünya hayatı, kandıran, geçici bir zevkten ibarettir.

 Yukarıdaki ayetler çok açık. Allah kaç çocuk yapacağımızı belirleseydi böyle ayet olmazdı. Çünkü o zaman Allah kendisini eleştirmiş olurdu ve saçma olurdu.

 

Aynı şekilde kiminle evleneceğimizde kader değildir. Kur’an müşriklerle ve zina edenlerle evlenmeyin demektedir. Eğer kiminle evleneceğimizi Allah belirleseydi bu ayet olması saçma olurdu. Demek ki kiminle evleneceğimizi Allah belirlemediği için, bize müşriklerle ve zina edenlerle evlenmeyin diyor. Evlenirken Allah’tan yardım isteye bilirsin. Bu kişi hayırlı mı değil mi diye. Ama son kararı biz veriyoruz. Vereceğim ayetler çok açık.

•2:221-Gerçeği onaylamadıkça, ortak koşan kadınlarla evlenmeyin. Gerçeği onaylayan bir köle kadın ortak koşan bir kadından daha hayırlıdır; ondan hoşlansanız bile. Ortak koşan erkeklerle de gerçekleri onaylayıncaya kadar evlenmeyin. Gerçeği onaylayan bir köle erkek ortak koşandan daha hayırlıdır, hoşlansanız bile... Onlar, ateşe çağırıyor. ALLAH ise bahçeye ve bağışlanmaya çağırır ve öğüt almaları için ayetlerini halka açıklar.

•24:3-Zina eden bir erkek, zina eden veya müşrik bir kadınla evlenir; zina eden bir kadın da zina eden veya müşrik bir erkekle evlenir. Bu, iman edenler için yasaktır.

 

Merak edilen soruların başında da fakirlik geliyor. Allah, fakirliği bir imtihan aracı olarak kullandığını bize söylüyor. O fakirlikten kurtulmamızda kendi elimizdedir. Kur’an’da bununla ile ilgili apaçık ayetler mevcut. Kur’an’da Allah dilediğini rızkı bol verir dilediğine de azaltır, ayetinden kader çıkmaz. Çünkü Allah’ın rızkı ne kadar vereceğini biz seçiyoruz.

 

•2:155-Sizi korkuyla, açlıkla, para, can ve ürün kaybıyla sınayacağız. Müjde ver sabredenlere.

•8:53-Zira, bir topluluk kendilerini değiştirmedikçe, ALLAH onlara verdiği nimetleri değiştirecek değildir. ALLAH İşitendir, Bilendir.

 

Ayetler çok açık. Allah fakirliği imtihan aracı olarak kullanıyor. Biz kendimizi değiştirdiğimiz zamanda Allah bize verdiği nimeti değiştirir ve geçinebilecek veya zengin durumuna geliriz. Kısacası her şey bizde bitiyor. Bizim fillerimize göre Allah yaratıyor. 8:53 ayeti insanın kaderi olmadığını kanıttır. Eğer kaderimiz olsaydı 8:53 ayeti olmazdı. Allah verdiği nimetleri bizim fiillerimize göre şekilleniyor. Her şeyi bizim fiillerimize göre oluyor.  İskandinav ülkelere bakıyorsunuz bol zenginlik içinde yaşıyorlar. Eğer Allah, insanın kaderini belirleseydi o zaman haksızlık yapmış olurdu. İskandinav halkına torpil geçmiş olurdu. İskandinav halkı, kendilerini değiştirdiler ve Allah’ta onlara verdiği nimeti değiştirdi ve artırdı. Doğa yasalarını ihlal etmiyorlar ve daha bunun gibi birçok Sünnetullahı ihlal etmiyorlar.

Dünya müminin cehennemi, kafirin cenneti gibi bir şey yoktur.

•2:201-Kimi de, "Rabbimiz, bize Dünya’da da mutluluk/güzellik ver, ahirette de mutluluk/güzellik ver. Bizi ateşin azabından koru" der.

•2:202-Hepsinin kazandıklarından bir payı vardır. ALLAH hesabı çabuk görendir.

 

SONUÇ: İnsanın her yaptığı şey kader değildir. Allah'ın  belirlediği sınırlar içinde özgür irademiz mevcuttur. 

Kur’an’daki kader, doğa yasalarıdır.