Kur'an'da Kıraat Farklılıkları (2)

İnşallah önceki yazımın devamı olacak. Şu an paylaşacağım kıraat farkı Kur'an'da en önemli kıraat farkıdır ve ayeti 180 derece farklı anlamamıza sebep oluyor. Aslında bu ayet çok bilinen bir ayettir ancak kıraat farkı üzerine hiç durulmaz. 

4:3-Yetimler konusunda adaletli davranamayacağınızdan korkarsanız, sakınca olmayan Kadınlardan, ikişer, üçer, dörder evlenin. Eğer adaleti gözetemeyeceğinizden korkarsanız, bir taneyle veya yanınızda size bağlı olanla yetinin. Haksızlık yapmamanız için, böylesi daha uygundur.(Ali Rıza Meali)

Yukarıdaki ayette geçen "فَانْكِحُوا(fenkihu/evlenin)" ifadesi ayetin kritik yeridir. Kelimeyi böyle okuduğumuz zaman çok eşliliğe izin verildiğini ve gelenek yetimlerle evlenebileceği anlamını çıkarmaktadır. Ayeti if'al babı şeklinde okursa "feenkihu" olur bu sefer de evlenin değil; evlendirin olur. Yani biz o kişilerle ikişer, üçer, dörder evlenmiyoruz. Sahip olduğumuz yetimleri evlendiriyoruz. Gördüğünüz gibi farklı bir kıraat ayeti 180 derece farklı anlamamıza sebep oldu. Mevcut meallerin hepsi evlenin şeklinde okumaktadır.(Sonia Cihangir hariç) Bu ayet if'al babı şeklinde okunacağı için ben o okuyuşu da verdim benim çevirim ise şöyle:

4:3-Eğer yetimlere adaleti davranamayacağınızdan korkarsanız, hoş bulduğunuz kadınlardan ikişer, üçer ve dörder evlenin/evlendirin. Eğer adaletli davranmaktan korkarsanız o zaman tek kişi veya sözleşmelerinizle sahip olduklarınız ile... Bu haksızlık yapılmaması için en uygundur.

Hakim olan kıraat "evlenin" şeklinde böyle olmasının sebebi de esbab-ı nüzul hikayeleridir. Bu ayetin iniş sebebi anlatılan rivayete göre şu:

Bir kişinin himayesinde yetim bir kız bulunmaktaydı. Adam o kızla evlendi. Kızın bir de hurmalığı vardı. Adam aslında bu kızla, hurmalığı için evlenmişti. Yoksa kızı istediğinden değil. İşte bu âyet bu olay üzerine nazil oldu. (Taberi Tefsiri-Nisa 3.ayet)

Eğer bu ayetten "evlenin" çıkıyor ise o zaman sınırsız sayıda evlenebiliriz çünkü ayet herhangi bir sınır koymuyor. Ayet dörde kadar diye bir şey demiyor. Benzer kullanım 35:1 ayetinde de mevcut. Eğer "evlendirin" çıkıyor ise kontrolümüzün altında olan yetimleri evlendiriyoruz. 

4:3 ayetine benzer ayet olan 24:32 ayetini gelenek if'al babı şeklinde(evlendirin) okuyor. 

1:4-Din gününün sahibidir. 

Yukarıdaki ayeti "malik" şeklinde okunuyor. Aynı şekil de "melik" şeklinde de okuyabilirsiniz böyle okununca da ayet "din gününün yöneticisidir" olur.

40:37-Göklerin sebeplerine ulaşırsam Musa'nın Tanrısına ulaşırım. Ben onu yalancı zannediyorum. Firavuna yaptıkları süslü gösterildi ve yoldan saptırıldı. Firavun'un tuzağı yokluğa mahkumdur.

40.sureyi okurken bu ayete gelince bu ayette kıraat farkı olduğunu gördüm. "وَصُدَّ عَنِ السَّب۪يلِۜ" ifadesi hakim olan kıraat meçhul şekilde okuyor yani Firavun'un yoldan çıkarıldığı anlamı çıkıyor. Ben ise etken şekilde de okuyorum. Yani ve sud değil; ve sad şeklinde. Böyle okununca da Firavun yoldan çıkardı anlamına gelir. Bu ayeti tek ben böyle okuduğumu zannediyordum, kaynaklara bakınca gördüm ki benim gibi okuyanlarda olmuş. 

7:20-Şeytan, bedenlerini ortaya çıkarmak için o ikisine vesvese verdi. Dedi ki: Rabbinizin bu ağacı men etme sebebi ancak iki melek olmayasınız veyahut ebedi yaşamamınız içindir. 

Yukarıda geçen "مَلَكَيْنِ(iki melek-müsenna hali)" ifadesini "melikeyn" şeklinde okuyanlar olmuş. Bunu Maturidi tefsirinde görmüştüm. Böyle okursak da iki melek yerine iki melik/kral anlamına gelir.

Vereceğim kıraat farklılığı örneği yine ayeti 180 derece farklı anlamamıza neden olacak.

30:2-Rumlar kaybettiler. 

Ayette geçen "qulibet" ifadesini "qalibet" şeklinde okuyanlarda mevcut bu şekilde okursak Rumlar kazandılar olur.

Rumlar kazandılar şeklinde okuyanlar:

-İbni Ömer

-Ebu Amr

-Ebu Said El Hudri

-Ali bin Ebu Talip(Halife Ali)